การให้ธรรมเป็นทาน

การให้ธรรมเป็นทาน      ชนะการให้ทั้งปวง

ความยินดีในธรรม       ชนะความยินดีทั้งปวง

รสแห่งธรรม       ชนะรสทั้งปวง

ความสิ้นไปตัณหา      ชนะทุกข์ทั้งปวง

................

ย่อมคืนดีกัน

ผู้ใดรู้โทษที่ตนล่วงเกินแล้ว ๑

ผู้ใดรู้การแสดงโทษคืน ๑

คนทั้งสองนั้นย่อมพร้อมเพรียงกันยิ่งขึ้น

ความสนิทสนมของเขาย่อมไม่เสื่อมคลาย

ผู้ใด  เมื่อคนเหล่าอื่นล่วงเกินกัน

ตนเองสามารถจะเชื่อมให้สนิทสนมได้

ผู้นั้นแลชื่อว่าเป็นผู้ประเสริฐ  ผู้นำภาระไป  ผู้ทรงธุระไว้

..................

สะสมโทษด้วยปาก

ชนพาลเมื่อกล่าวคำทุพภาษิต

ชื่อว่าดัดตนด้วยศัสตราใด ก็ศสัตรานั้น

ย่อมเกิดในปากของบุรุษผู้เกิดแล้ว

ผู้ใดสรรเสริญผู้ที่ควรถูกติ  หรือติผู้ที่ควรได้รับการสรรเสริญ

ผู้นั้นชื่อว่า  "สั่งสมโทษด้วยปาก"

เพราะโทษนั้น  เขาย่อมไม่ประสบความสุข.

.........................

ควรเศร้าโศกถึงตน

ถ้าบุคคลจะพึงเศร้าโศกถึงความตาย

อันจะไม่เกิดมีแก่สัตว์ผู้เศร้าโศกนั้น

ก็ควรจะเศร้าโศกถึงตน

ซึ่งจะต้องตกไปสู่อำนาจของมัจจุราชทุกเมื่อ.

........................

งานที่ควรทำก่อน

ผู้ใดมุ่งจะทำงานที่ควรทำก่อน  ไพล่ไปทำทีหลัง

ผู้นั้นย่อมพลาดจากฐานะ  อันนำมาซึ่งความสุข

และย่อมเดือดร้อนในภายหลัง

งานใดควรทำ  ก็พึงพูดถึงแต่งานนั้นเถิด

งานใดไม่ควรทำ  ก็ไม่ควรพูดถึงงานนั้น

คนไม่ทำมีแต่พูด  บัณฑิตทั้งหลายก็รู้ทัน.

...................

สัตว์ทั้งหลายคบกันโดยธาตุ

แม้ในปัจจุบันกาล

สัตว์ทังหลายก็ย่อมคบค้ากัน

ย่อมสมาคมกันโดยธาตุเทียว

คือ  สัตว์จำพวกที่มีอัธยาศัยเลว  ย่อมคบค้ากัน

ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกมีอัธยาศัยเลว

สัตว์จำพวกที่มีอัธยาศัยดี  ย่อมคบค้ากัน

ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่มีอัธยาศัยดี.

...................

ละอกุศล ทำกุศล

บุคคลผู้มีปัญญา

ละกายทุจริต  วจีทุจริต  มโนทุจริต

และไม่กระทำอกุศลกรรมอย่างอื่นใดอันประกอบด้วยโทษ

กระทำแต่กุศลกรรมเป็นอันมาก

เมื่อตายไปย่อมเข้าถึงสุคติ

...........................

ไม่ควรทำความโกรธให้ผู้มีคุณ

เราไม่ควรทำความโกรธให้ผู้มีคุณ

เมื่อผู้ทำความผิดมีคุณ

เราไม่ควรทำความโกรธให้ผู้มีคุณ

เมื่อไม่มีคุณควรแสดงความสงสารเป็นพิเศษ.

...............................

ทุคติมีอวิชชาเป็นเหตุ

ทุคติอย่างใดอย่างหนึ่งในโลกนี้และในโลกหน้า

ทั้งหมดมีอวิชชาเป็นมูลอันปรารถนาและความโลภก่อขึ้น

ก็เพราะเหตุที่บุคคลเป็นผู้มีความปรารถนาลามก

ไม่มีหิริ  ไม่มีเอื้อเฟื้อ

ฉะนั้น จึงย่อมประสบบาป  ต้องไปสู่อบายเพราะบาปนั้น

เพราะเหตุนั้น  ภิกษุสำรอกฉันทะ  โลภะและอวิชชาได้

ให้วิชชาบังเกิดขึ้นอยู่  พึงละทุคติทั้งปวงเสียได้

...................

จิตขุ่นพาไปสู่ทุคติ

พระพุทธเจ้าทรงทราบบุคคลบางคน

ในโลกนี้  ผู้มีจิตขุ่นมัว  ได้ทรงพยากรณ์

เนื้อความนี้แก่ภิกษุทั้งหลาย  ในสำนักของพระองค์ว่า

ถ้าในสมัยนี้  บุคคลนี้พึงทำกาละไซร้  เขาพึงเข้าถึงนรก

 เพราะจิตของเขาขุ่นมัว  เขาเป็นอย่างนั้น

เหมือนถูกนำมาทอดทิ้งไว้ฉะนั้น  สัตว์ทั้งหลายย่อมไปสู่ทุคติ

เพราะเหตุแห่งจิตขุ่นมัว

.................

ที่พึ่งอันสูงสุด

ผู้ใดถึงพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์เป็นสรณะ

ผู้นั้นย่อมเห็นอริยสัจ ๔  ด้วยปัญญาอันชอบ  คือ  เห็นทุกข์ 

ทุกขสมุทัย  ทุกขนิโรธและอริยมรรค ๘  ซึ่งให้ถึงซึ่งความสงบทุกข์

นั่นแหละเป็นสรณะอันเกษม  เป็นสรณะสูงสุด

ผู้อาศัยสรณะนี้  ย่อมพ้นจากทุกข์ทั้งปวง  ดังนี้.

................

ละอกุศล  ทำกุศล

บุคคลผู้มีปัญญา

ละกายทุจริต  วจีทุจริต  มโนทุจริต

และไม่กระทำอกุศลกรรมอย่างอื่นใดอันประกอบด้วยโทษ

กระทำแต่กุศลกรรมเป็นอันมาก

เมื่อตายไปย่อมเข้าถึงสุคติ

...............

บุคคลผู้สงบ

บุคคลผู้สงบ  เว้นจากการทำความชั่ว

พูดด้วยปัญญา  ไม่ฟุ้งซ่าน  ย่อมกำจัดบาปกรรมทั้งหลาย

เหมือนลมพัดใบไม้ให้ร่วงหล่นไปฉะนั้น

..................

รัตนประเสริฐสูงสุด

ทรัพย์คือเครื่องปลื้มใจอย่างใดอย่างหนึ่ง

ในโลกนี้หรือในโลกอื่น

หรือรัตนใดอันประณีตในสวรรค์

ทรัพย์และรัตนนั้น  เสมอด้วยพระตถาคตไม่มีเลย

พุทธรัตนแม้นี้  เป็นรัตนอันประณีต

ด้วยสัจวาจานี้  ขอความสวัสดีจงมีแก่สัตว์เหล่านี้.

.................

จิตขุ่นพาไปทุคติ

พระพุทธเจ้าทรงทราบบุคคลบางคน

ในโลกนี้  ผู้มีจิตขุ่นมัว  ได้ทรงพยากรณ์

เนื้อความนี้แก่ภิกษุทั้งหลาย  ในสำนักของพระองค์ว่า

ถ้าในสมัยนี้  บุคคลนี้พึงทำกาละไซร้  เขาพึงเข้าถึงนรก

 เพราะจิตของเขาขุ่นมัว  เขาเป็นอย่างนั้น

เหมือนถูกนำมาทอดทิ้งไว้ฉะนั้น  สัตว์ทั้งหลายย่อมไปสู่ทุคติ

เพราะเหตุแห่งจิตขุ่นมัว

 

 .....................................................

การบูชาอันเลิศ

ดูก่อนภิกษุทั้้งหลาย  การบูชา ๒ อย่างนี้ เป็นไฉน

คือ  การบูชาด้วยอามิส๑   การบูชาด้วยธรรม๑

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย  การบูชา ๒ อย่างนี้แล

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย  บรรดาการบูชา ๒ อย่างนี้

การบูชาด้วยธรรมเป็นเลิศ

.................................

ผู้สันโดดไม่เศร้าโศก

ผู้ไม่เศร้าโศกถึงสิ่งที่เป็นอดีต

ไม่บ่นถึงสิ่งที่เป็นอนาคต

ยังอัตภาพให้เป็นไปด้วยสิ่งเป็นปัจจุบัน

ท่านเรียกว่า  "ผู้สันโดด"

.........................................................

                                                         

ทุคติมีอวิชชาเป็นเหตุ

ทุคติอย่างใดอย่างหนึ่งในโลกนี้และในโลกหน้า

ทั้งหมดมีอวิชชาเป็นมูลอันปรารถนาและความโลภก่อขึ้น

ก็เพราะเหตุที่บุคคลเป็นผู้มีความปรารถนาลามก

ไม่มีหิริ  ไม่มีเอื้อเฟื้อ

ฉะนั้น จึงย่อมประสบบาป  ต้องไปสู่อบายเพราะบาปนั้น

เพราะเหตุนั้น  ภิกษุสำรอกฉันทะ  โลภะและอวิชชาได้

ให้วิชชาบังเกิดขึ้นอยู่  พึงละทุคติทั้งปวงเสียได้

...........................................................

                                                 

ปัญญาเป็นแสงสว่างอันประเสริฐ

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า

ความรักเสมอด้วยตนไม่มี

ทรัพย์เสมอด้วยข้าวเปลือกย่อมไม่มี

แสงสว่างเสมอด้วยปัญญาย่อมไม่มี

ฝนต่างหากเป็นสระยอดเยี่ยม

                         ..............................................

สะสมโทษด้วยปาก

ชนพาลเมื่อกล่าวคำทุพภาษิต

ชื่อว่าดัดตนด้วยศัสตราใด ก็ศสัตรานั้น

ย่อมเกิดในปากของบุรุษผู้เกิดแล้ว

ผู้ใดสรรเสริญผู้ที่ควรถูกติ  หรือติผู้ที่ควรได้รับการสรรเสริญ

ผู้นั้นชื่อว่า  "สั่งสมโทษด้วยปาก"

เพราะโทษนั้น  เขาย่อมไม่ประสบความสุข.

                         ............................................